Тэргvvн бvлэг оршвой. 5102001

Нэгдvгээр бvлэг оршвой.

Миний ажлын идэвхтэй цаг буюу 11-ээс 18 цагийн хоорондох хугацаанд тэр едрийн хийх ёстой ажлаа амжуулаад 20 цагаас дэлгvvрээ хааж дохиолол егех ёстой учир хоёр цаг ажил дээрх амралт буюу дэмий юм бичих, ном унших, хvн амьтантай утсаар чатлах гээд товчхондоо зугаатай енгрvvлдэг юм. Заримдаа залхуутай гэж.

Дээр нэг сургуулынхаа тухай бичих гэж байгаад халти яриад мартчихжээ. Манай сургуулийн, манай мэргэжлийн давуу болон сул талын тухай ярилцаж цаашдын холбооны vйл ажиллагаанд тус нэмэр болчихоор санаа оноогоо дэвшvvлчцгээж гадаадад байгаа хэд нь энд ингэдэг юм байна, Ийм зvйл нь шинэлэг санаа авахаар юм байна гээд ярилцгаагвал насаараа энэ ангийг тегссен гэж овоглож явах хvмvvсд хэрэгтэй юм болов уу? Гэж бодов. Дээр уулзалдахад Галаагаас сонслоо л доо. ЭЗБС-ийн сургуулийн 6-н тэнхмээс дун болон тесгсегчдийн ажил эрхлэлтээр нь жагсаахад Статистикийн дээр буюу денгеж тавдугаарт байна гэж сонслоо. Юутай аюумшиг вэ гэж. Статистикийн ангийн хувьд ноднин жил татан буулгах гээд элсэлт авахуулахгуй байсан санагдах. Тэгэхээр бараг суул мушгиж байна гэдэг унэхээр харамсалтай. Уг нь ХААИС-даа ЭЗ-ийн сургууль нь гайгvй. Эдийн засгийн сургуульдаа кибернетик нь гайгvй гээд хvмvvс ярьдаг байсан даа. Миний хувьд ч нягтлангийн ангитай л ерселдеед нэг хоёрт л явдаг байх гэж бодож байсан юм. Уг нь ингэж сургууль дотроо ерселдех тухай биш бусад сургуулиуд ТИС, МУИС эсвэл бур гадаадын сургуулиудтай ерселдех тухай яримаар. Даанч хажуудах хэдийнхээ доор нь явж байж том санаад яах билээ дэ. Терийн телее огтоно боож ухнэ гэж тегсчеед ямар хамаатай юм гэж бодож магад юм. /Гэхдээ арай тэгэхгvй байх гэж найдажийнэ./ Гэхдээ суралцах хугацаандаа олигтой юм хийж чадацгаагаагvй. Шахаж шаардуулж байж статик вэб хийсэн. Тэр нь ч айхтар нелее vзvvлэх юм болоогvй шиг байна. Оюутнууд яахав яридаг л даа анхнаасаа ийм вэб энэ тэрээр дагнаагvй, заагаад хэлээд егех олигтой багш байхгvй гээд. /Одоо ч гэсэн КИБ-4 нхэн vгээ хэлж байгаа байх./ Хэдий тийм авч манай сургуулынхан тэр дундаа оюутнууд маань еерсддее буруу их байдагийг нэг ойшоодгуй болов уу? Ямар сайндаа нэг муухай уг гарсан байдаг даа. “ХААИС –нхан багш нар сайтай, оюутнууд муутай” “ХУДС, ИЗ эд нарыг багш нар муутай, оюутнууд сайтай” гэдэг юм гэсэн. Бид нарт ордог шиг Доктор, профессор багш нар бараг байдаггуй юм байлээ. Тэгсэн хирнээ л сургуулынхаа нэрийг Спорт, урлаг, Олимпиадууд, ЭШБХ гээд боломжтой бух шагналыг туучихдэг юм билээ гэж. Яг юу хэлэх гээд байна гэхээр манайхан учиргуй л сургуулиа л голоод муулаад байдаг тэгсэн хирнээ еерсдее тиймэрхуу байдаг гсн утга санаа юм. Логи багш Кибернетикийн тэнхим-ийг vvсгэн байгуулж байсан тухай, ер нь мэргэжилийнхээ тухай ярихдаа ямар аймар сэтгэлээсээ ханддаг даа. Нудээ аниж байгаад босч зогсоол гараараа дурслээл /нудэнд харагдтал ярихыг хичээв кэкэ/ Тэрэн шиг бугд сэтгэлээрээ сургуулынхаа телее Кибернетикч мэргэжлийг хаалгачихгуйн телее юм хийцгээх хэрэгтэй юм шиг. Манай сургуулийн хувьд миний сонссоноор нягтлангын олимпиадад 1998 онд багаараа алт, 2004 онд бил уу дэ нэг гар алт авч байсан санагдаж байна. Сагсан бембегеер эмэгтэй баг хааяа нэг гуравдугаар байр эзэлдэг байсан. Гэхдээ суулийн уед мен сураггуй болж байгаа. Бехеер харин яривал овоо юм байгаа байх. Олимпиад уралдаан тэмцээнд л сайн оролцоод байвал эдний сургалт сайн юм байна гэж хумуус бодно. Нэр хунд есне. Нэр хунд есвел арай потенциал сайтай хуухдууд элсч багш нар нь ч гарч явахгуй байх. Лав л банкны хувьд ашиг орлого олох зорилгоосоо дутуугуй хуний неецийн тал дээр анхаарал хандуулж унэхээр чадалтай хумуусийг банкнууд хоорондоо булаацалдаж менгеер зодож ажиллуулдаг юм билээ. Тиймээс энэ хуний неец буюу цус сэлбэх асуудал дээрээ их бодмоор юм шиг. Унэхээр зев менежмент явуулж чадвал хоёр гурван жилийн дотор манай сургууль аятайхан босоод ирэх боломжтой юм шиг. ХААИС гэсэн нэрний хувьд бас их учир бий. Жишээ нь анагаахад сурдаг гээд еерийгее танилцуулахад ямар ч хун эмч болох гэж байна л гэж ойлгодог. Тэгэхэд анагаахад бас ЭЗ-н, Математикийн анги байдаг л байхгуй юу. Тэрэн шиг бид нарыг хумуус тийм сэтгэхуйгээр хулээж аваад хонь мал яриад дургуй хургээд байдаг юм. Би лав хедее айхтар удаан явж узээчгуй, морь сайн унаж ч чадахгуй, За тэгээд эмнэх, эмчилэх гэвэл ч ойлгомжтой биз тэгэхэд хумуус аан ХАА тегссен юм уу Малаа дагасан хун ч алцахгуй ч гэх шиг. Хэлж байгаа хунийх нь буруу ч юу байхав. Гэхдээ л... ХААИС гэдгийг сонгосон нь бас миний буруу болж таарах юм байлгуй дээ. Нэг хэсэг “МУДС”/ Монголын Ундэсний Дээд Сургууль/, “ТАИС” /Тев Азийн Их Сургууль/ гэж нэрээ сольё гээд санал яваад байсан боловч олонхийн дэмжлэг авч чадалгуй чимээгуй болсон юм шиг байлээ. Уг нь зоригтойхон шинэчлэлт хийгээд унэхээр зев гэж бодвол еерийгее гололгуй хувь нэмрээ оруулаад явбал их хэрэгтэй юм шигээ. Багшийн их сургууль одоо МУБИС /Монгол улсын Боловсролын Их Сургууль/ гээд нэрээ еерчилчихсен. Ядаж л юуны багш болох гэж байгаан биш юуны ангид сурдаг вэ гэж асуухаар болчихсон байгаа юм. Манай мэргэжлийн хувьд ч бас асуудалтай юм их бий гэж. Компьютерт жаахан сонирхолтой хумуус сонсохоороо cybernetic гээд кибер биет энээ тэрээ уздэг комьпютерийн мэргэжил гэж ойлгоод байх шиг байдаг юм. Тэгээд яг юу уздэг юм гэхээр нь миний мэдэхээр суралцаж байгаа хун бухэн л бараг дураараа хариулнаа. Нягтлангаар тегсене, компьютерийн анги, Математикч, Эдийн засагч гээл. Яг нягтлан юм уу гэхээр мэддэг хумуус нь бас ховор гэж байгаа., компьютерийн анги гэл уу гээд Java, C энэ тэрийг хун амьтан асуухаар бас таг болно доо. Уг нь арай толгойтоо 10-н жилдээ олимпиад уралдаанд туруулдэг гарууд нь орчихвол тал талын мэдлэгтэй, жинхэнэ хервех чадвартай мэргэжилтэн болж гайхуулах ёстой л мэргэжил гэж ойлгодог. Багш нарын хувьд 9-р сарын 1 Кибернетикийн ангид орсон оюутнууддаа за кибернетик гэдэг нэр нь ийм учиртай ийм боломж агуулдаг давуу мэргэжилээ, зугээр халтуурдаад яваад байвал нягтлан ч биш, программист ч биш, ЭЗ-гч буур ч биш нэг гар болноо гээд хэлэх хэрэгтэй байх. Миний хувьд лав кибернетик гэдгийг анх худалдааны Эконометрикийн ангид сурдаг нэг гараас Оросоос гаралтай Эконометрикийн арай дараагийн ахисан тувшинд судалдаг математикийн хэллэг, матемтикийн шинжлэх ухааны нэг судлагдахуун гэх мэт юм сонсож ойлгож авсан. Тийм ч юм шиг байлээ. Эдийн засгийн асуудлыг математикийн аргаар компьютерийн тусламжтай боловсруулж байгууллагын элдэв тулгарсан асуудлыг шийдвэрлэж, дун шинжилгээ хийдэг гэдэг утгаар нь залуур зуй гэж орчуулдаг юм болов уу гэж ойлгодог. Гэхдээ яг одоог хуртэл зев буруу ойлгож яваа юм уу буу мэдээ гэж. Анх намайг буртгуулж байхад миний дараахан буртгуулсэн хоёр гар л /Бизьяа, Лхагваа хоёр ярьж байсан болов уу гэж боджийнэ./ кибернетик гэж юу юм бол юуны анги юм бол гээд ярьж байсын. Гайхаж л байсан. Юуг нь ч мэдэхгуй сонгочихдог гээд. Тэгээд багшийг хэлж егех байх гэсэн байдаггуй ээ. Тэгэнгуут ах лав нилээн олон хунд залуур зуй энэ тэрээ гээд солиорч егч байсан юмдаг. Манай багш хийж байгаа нехдууд кибер-нхэндээ орвол сайн тайлбарлаж барьж егч байгаарай даа. За нэг нэрний хувьд иймэрхуу. Ордог хичээлуудийн талд дээр бас бодолцмоор юм байгаа байхаа. Одоо тегсеж гараад ажил хайлаа гэж бодий. Мэргэжлээрээ программст гээд зар харахад вэб хийдэг гэнгуут аягуй харнаа. Тавигдах шаардлага Java,SQL, Oracle гээд буур сонсооч угуй баахан юм бичсэн байхаар нь больё доо гээл. Нягтлан харахаар 3-с доошгуй жил ажилласан нягтлан гэнэ, за тэр нь яахав гээд уулзахаар нягтлангийн анги тегсеегуй байна гээд дурамжхан байна. Тэгээд дээр нь Англи хэлний мэдлэг гологдоод бака миний хуу. Эдийн засагч бол буур харанхуй, за энэ егегдел дээр дун шинжилгээ хийгээд дугнэлтээ бич гэнэ. Бас ядаж байхад тэдгээр нь дан Ангилаар ч байх шиг. Миний 5-н сарын уед ажил хайсан намтараас гэж. Ер нь 250 000-с дээш цалинтай ажил сонирхвол Англи хэлээр ус цас, Комьпютер нь яах вэ мануус гайгуй байх тэгээд ундсэн мэргэжилдээ лайтай байх хэрэгтэй гэж байгаа. Банк энэ тэр сонирхвол мен еерее л нэмж их л сайн судлах хэрэгтэй юм шиг ээ. Эсвэл эртхэн арын хаалгаа бодсон нь дээр. Манайхыг тегссен гайгуй ажилтай гэхээр энэ тэндхийн банкны гарууд л байх юм. За сайхан халуурчлаа.
Ямар ч байсан миний харамсаж байсан хичээл бол Англи хэл байна. Зааж байгаа багш нь 50% хичээлээ бараг ороогуй байх, Дээр нь Логи багш 2-р курсын 2-р семистрт Англи хэл орох ёстойг нь хасаад ямар юмны загварчлал орлоо. Трактор энэ тэртэй л юм узэж байсан. Компьютерын хичээлын хувьд ч гэсэн Word Excel 1-т баахан ороол дараа нь Turbo pascal, Delphi энэ тэр узэж байсан. Одоо эд нар дээр юм бичдэг программистууд байдаг ч юм уу буу мэд. Visual нь арай хун амьтан ашиглаад байх шиг байлээ. Миний бодлоор нэгэнт л бид нар сургуульдаа комьпютерын анги гэж хэлэгдэж явдаг, вэб энэ тэр хийдэг юм чинь Word,excel эд нарыг бие даалтаар еерсдее сур гээд Паскал эд нарыг хасаад Java, My SQL ,cisco-г нь заагаад эсвэл хэвлэлийн эх бэлтгэх, флаш, анимашн, автокад ч юмуу заагаад егвел тегсеед хэний ч царай харалгуй хувиараа вэб хийгээл, студи энэ тэр нийлж байгуулаад хеерхен бурзайна биз. Суулийн уед Photoshop, pagemaker ороод байгаа юм шиг байлээ. Энэ харин баярлууштай. Даанч мануусын уед заасангуй ээ гэж. ХААИС-ын багш нар жаахан настай хумуус байдагийн серег тал нь еерсдийн амьдарлаа зориулсан зуйл нь байдаг болохоор ямар нэг шинэчлэлтийг хийхэд их л хундрэлтэй буруугаар ойлгож хулээж авдаггуй юм шиг байгаан. Уг нь менежментийн багш нар хэсэг бас юм хийх гээд сургуулынхаа нэрийг еед татая. ХААИС-ийг тэр чигээр нь чаддаггуй юм аа гэхэд ЭЗБС-иаа сурталчлая гээд нэг оюутнуудаа цуглуулаад хурал хийж байсан даг. Тэгэхээр залуу юм хийе , сургуулынхаа нэр хундийг еед татая гэж бодож явдаг хумуус их байдаг юм шиг ээ. Би нягтлангийн багшаас асууж байсын яагаад 1998 оноос хойш олимпиадад бэлдээд гайгуй оролцоогуй юм бэ Мэргэшисэн нягтлан бодогчдын тевд таны болон манай сургуулын 2,3 багш байна шдээ гээд асуусан чинь хун дэмжихгуй байхад хэн саналаараа илуу цаг ажиллаад явж байхыг бодохов дээ тэрний оронд хаагий хийгээд хэдэн цаас олж байсан дээр гэж байсын. Тиймэрхуу тал дээр хэдэн цаасаа зарцуулж баймаар бодогддог юм. Телбер бол байнга нэмэгдээстэй. Тэгсэн хирнээ хэрэгтэй зуйлд менге гардаггуй ээ. Захиралууд шинэ байр бариулж ороол. Засгийн газраа муулдаг шиг ... За нэг иймэрхуу бодолтой сургуулиа муулсан нэг гар ингээд бичээд байвал бичээл байх нь. Мэдээж миний хувьд сургуулиа муулах ечуухэн ч сонирхол байхгуй бегеед нэг санаа гаргаад ангийхан маань унэтэй зевлегее болохоор олон юм бичицгээнэ гэж найдаж бичсэн юм шуу. Ээгий багш оюутан хун гадаадын сургалтын систем ямар байна, юу нь дажгуй байна гээд их юм сураад ирж сургуулиа еед татах байлгуй. Гэхдээ цалин бага явцгуй байвал хэн тогтох билээ. Ямар ч байсан гадаадын сургалтын талаар сонирхуулна биз ээ. Мандах багш ч гэсэн дээр нэг халти орж ирчихсэн харагдсан емне ярьж байсан даа ЭЗ-ийн сургуулын вэбээ динамик болгоод Форум ажилуулвал гээд ярьж байсан даа. Тухайн уед маш их хэрэгтэй санагдаж байсан сан. Форум байгуулаад хэдэн гар Модератор-р тавиад идэвхитэй ажлуулаал оюутнууд нь байнга ордог болчихвол оюутнуудаас бас янз бурийн санаа оноо гарч, ЭЗ-н сургууль эсвэл кибернетикийн ангийнхныг 5-т л ордог арай биш болгох юмсан. Ер нь бодоод байсан чинь Кибер-нхэн ХААИС сургуулийг авч явж байгаа юм байна дее. Энийгээ ашиглаад юм хийвэл Нямбат, Буянзаяа багш, Манай тэнхмийхэн болон бусад сургуулийн сургалтын менежрууд, эрдмийн зевлел, ХААИС-ын сургалтыг жинхэнэ утгаар нь электрон хэлбэрт шилжуулж байгаа нехдууд буюу Кибернетикийн ангийн оюутнууд гээд юм хийвэл хийхээр мэдэлтэй хумуус байна дее нээрээ. Нэг гайгуй ажил хийлээ гэхэд ХААИС даяаараа дэмжиччихээр зендее л Кибер-нхэн байгаа юм байна. За аймшиггуй л баахан юм биччихлээ. Дахин хэлэхэд мэдээж едий зэрэгт хургэсэн багш нартай их баярлаж явдаг гэдгээ хэлмээр байна. Ишиг эврээ ургахаар эхийгээ мергене гэдэг шиг баахан муулчих шиг боллоо. Буруу буу ойлгоосой гэж. /Тэгээд ч эвэр маань ч ургаж гуйцээгуй байна гэж хэхэ./
За хоёр гурван едер сунжирсаар овоо л юм биччихлээ. Энийг дуустал залхууралгуй идэвхитэй уншиж дуусгасан бол Сургуулиа, тэнхмээ гэсэн сэтгэл байна гэж ойлгож байна шуу. Сурч байгаа оюутнууд нь идэвхтэй сурч, сургалтын систем нь зев байж, суулийн уед юу гэж нэрлээд байгаа гэл ээ дээ. Тэр тасардаг уулруугаа бага гарцгаагаасай гэж хусье.
Хундэтгэсэн: Утга зохиол, яруу найргийн нэрт телеелегч болор цомийн эзэн, терийн шагналт зохиолч. Б.Чинбат
Хундэтгэсэн: Б.Чинбат